زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

علی تیمی




ابوالحسن علی بن ابراهیم بن معلی تیمی (قرن سوم هجری)، از راویان و از بزرگان شیعه و از فقیهانی که فقه را از ائمه (علیهم‌السّلام) فرا گرفته است.


۱ - معرفی اجمالی


ابوالحسن علی بن ابراهیم بن معلی (یعلی) تیمی بزاز، از جزئیات زندگی علی چیزی نمی‌دانیم، جز آنکه محمد بن اسحاق ابن ندیم وی را از بزرگان شیعه و فقیهی دانسته که فقه را از ائمه (علیهم‌السّلام) فرا گرفته است،
[۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۴.    
بنابراین باید در عصر امامان زیسته باشد و بر مبنای دلایلی که می‌آید، می‌توانسته از امام رضا، امام جواد، امام‌ هادی و امام حسن عسکری (علیهم‌السّلام) بهره ببرد، چرا که تیمی شاگرد کسانی چون علی بن سیف بن عمیره،
[۲] طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ص۱۵۴.    
فضیل بن اسحاق‌ هاشمی،
[۳] حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل، ج۱، ص۳۶۲.    
محمد بن خالد برقی،
[۴] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۱.    
عمر بن محمد بن عمر بن علی بن حسین (علیه‌السّلام)
[۵] شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۴.    
و احمد بن عیسی بن عبدالله بوده
[۶] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۱۶۶.    
و از طریق این اساتید با سه واسطه از امام باقر (علیه‌السّلام) و با دو واسطه از ابوحمزه ثمالی (م ۱۴۸ق)
[۷] شیخ طوسی، الامالی، ص۱۷۰.    
و امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت کرده است،
[۸] شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۱۹۶-۱۹۷.    
ولی از امامان بعدی روایتی ندارد.
این نکته با اینکه از احتمال شاگردی او از ائمه می‌کاهد، ولی می‌توان ادعا کرد شاگردی، صرف روایت نیست. دیگر اینکه چه بسا روایاتی داشته، ولی همانند بسیاری از عالمان شیعه احادیثش از بین رفته باشد، کما اینکه به گواهی منابع کتابی فقهی ـ روایی داشته، اما اثری از آن نیست.
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۳۴۸.    

از فردی به نام حسن بن قاسم بن حسین بجلی (زنده در ۲۹۳ق) به عنوان شاگرد و راوی او یاد شده و در تمام روایات موجود، تنها راویِ علی بن ابراهیم است.
[۱۰] شیخ طوسی، الامالی، ص۱۷۲.    
[۱۱] شیخ طوسی، الامالی، ص۴۳۴.    
نجاشی هم در جایی او را حسن، و در جای دیگر علی بن قاسم آورده است،
[۱۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۷.    
[۱۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۴۶.    
از این رو به قرینه گفته شیخ طوسی که در جایی از وی با عنوان ابوالحسن بن قاسم نام برده،
[۱۴] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۱۶۶.    
می‌توان احتمال داد که نام درستش ابوالحسن علی بن قاسم است که تصحیف روی داده و به حسن بن قاسم تبدیل شده است. چنان‌که در برخی روایات، علی بن ابراهیم بن معلی صرفاً معلی آمده
[۱۵] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲.    
و به استناد سایر منابع و احادیث، تصحیف عیان است و برخی از رجالیون هم به این نکته توجه کرده‌اند.
[۱۶] ابطحی، سیدمحمدعلی، تهذیب المقال، ج۲، ص۳۳۷.    
[۱۷] شیخ صدوق، الامالی، ص۴۷۷.    
[۱۸] حسینی استرآبادی، علی، تاویل الآیات، ج۱، ص۴۳۴.    
[۱۹] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱، ص۵۱.    
[۲۰] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸، ص۲۰.    
[۲۱] علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۹، ص۲۱۲.    
[۲۲] شهید اول، الاربعون حدیثاً، ص۶۱.    
[۲۳] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۷، ص۸۳.    
[۲۴] علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۲۱۳.    
[۲۵] بحرالعلوم، سیدمحمدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۱۱.    
[۲۶] بحرالعلوم، سیدمحمدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۴، ص۱۲۳.    


۲ - پانویس

 
۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۴.    
۲. ↑ طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ص۱۵۴.    
۳. ↑ حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل، ج۱، ص۳۶۲.    
۴. ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۱.    
۵. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۴.    
۶. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۱۶۶.    
۷. ↑ شیخ طوسی، الامالی، ص۱۷۰.    
۸. ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۱۹۶-۱۹۷.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۳۴۸.    
۱۰. ↑ شیخ طوسی، الامالی، ص۱۷۲.    
۱۱. ↑ شیخ طوسی، الامالی، ص۴۳۴.    
۱۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۷.    
۱۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۴۶.    
۱۴. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۱۶۶.    
۱۵. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲.    
۱۶. ↑ ابطحی، سیدمحمدعلی، تهذیب المقال، ج۲، ص۳۳۷.    
۱۷. ↑ شیخ صدوق، الامالی، ص۴۷۷.    
۱۸. ↑ حسینی استرآبادی، علی، تاویل الآیات، ج۱، ص۴۳۴.    
۱۹. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱، ص۵۱.    
۲۰. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸، ص۲۰.    
۲۱. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۹، ص۲۱۲.    
۲۲. ↑ شهید اول، الاربعون حدیثاً، ص۶۱.    
۲۳. ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۷، ص۸۳.    
۲۴. ↑ علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۲۱۳.    
۲۵. ↑ بحرالعلوم، سیدمحمدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۱۱.    
۲۶. ↑ بحرالعلوم، سیدمحمدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۴، ص۱۲۳.    


۳ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۳۵، برگرفته از مقاله «علی تیمی».


رده‌های این صفحه : راویان شیعه قرن ۳ (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فقهای شیعه قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.